Documenten uit het archief van George W. Bush vrijgegeven
Nieuws
Door Wietse Stam
Hoe werd de Nederlandse aanwezigheid in Afghanistan (2001-2021) beïnvloed en gevormd door de Verenigde Staten? De aanname dat Washington de koers bepaalde en Den Haag volgde lijkt voor de hand te liggen. Desalniettemin namen andere NAVO-partners vanaf het begin een belangrijke rol op zich binnen Operation Enduring Freedom (OEF) en de International Security Assistance Force (ISAF), en zeker vanaf het moment dat in Washington de focus in 2002-2003 richting Irak verschoof. Was de oorlog in Afghanistan hoofdzakelijk een aangelegenheid van de VS, geholpen door trouwe bondgenoten, of waren NAVO-lidstaten in staat hun eigen strategieën te formuleren en te implementeren? Het is van belang deze vragen te beantwoorden om de betrokkenheid van Nederland in de Afghanistan-interventie goed te kunnen begrijpen.
Een deel van de antwoorden op deze vragen ligt natuurlijk in de archieven van de Verenigde Staten. In februari 2023 trokken NIMH-onderzoekers Caroline Schoofs, Arthur ten Cate en Wietse Stam naar Dallas om onderzoek te doen in de George W. Bush Presidential Library. Net als alle andere voormalige Amerikaanse presidenten heeft Bush jr. een museum en bibliotheek in de staat waar hij vandaan komt, in dit geval Texas. Naast het informatiecentrum dat het presidentschap van Bush glorieus in beeld brengt, huisvest het tempelachtige gebouw ook het archief van de Bush-regering. Zoals bij ieder archiefonderzoek blijft het grotendeels een verrassing wat je als onderzoeker daadwerkelijk aantreft in de dozen. De vondsten in het Bush-archief waren aanvankelijk enigszins teleurstellend omdat veel documenten een hoge rubricering hadden en daarom waren verwijderd. Alleen door middel van een declassificatieprodecure kon er inzage in deze documenten verkregen worden.
Enkele maanden na het door het programma ingediende verzoek tot declassificatie kwam eind oktober het bericht dat zo’n 1000 pagina’s aan documenten uit het Witte Huis met betrekking tot de oorlog in Afghanistan door de National Archives zijn vrijgegeven en aan de onderzoekers beschikbaar zijn gesteld. Het gaat hierbij voornamelijk om nota’s van de National Security Council, het belangrijkste besluitvormende orgaan van de Amerikaanse president aangaande nationale veiligheid en buitenlands beleid. Deze documenten helpen het ‘Nederland en Afghanistan 2001-2021’-onderzoeksprogramma om meer inzicht te verkrijgen in de besluitvormingsprocessen die in de VS plaatsvonden omtrent de strategie in Afghanistan en de Amerikaanse interactie met de NAVO-bondgenoten.